Zbierzmy się! To hasło połączyło jesienią 2016 r. blisko trzy tysiące uczestników Kongresu Kultury. Spotkaliśmy się w Warszawie i przez trzy dni rozmawialiśmy o kulturze w Polsce. Spotkanie zakończyliśmy przekonaniem, że rozpoczęła się nowa, gorąca dyskusja, której Kongres był ważnym, ale nie jedynym miejscem. Nie mamy wątpliwości, że kultura jest jednym z pól i jednocześnie przedmiotem coraz mocniejszego sporu politycznego. Jego stawka jest podobna jak wówczas, gdy przed stu laty kształtowała się polska niepodległość i gdy wcześniej, przed dwoma wiekami, zawiodły wysiłki, by niepodległość uratować.

Po kolejnych stu latach na nowo musimy odpowiedzieć, kim jesteśmy i kim chcemy być. Obóz polityczny, który sprawuje władzę od 2015 roku, jasno definiuje swój cel: jest nim odgórne zniesienie pluralizmu społecznego i podporządkowanie życia Polek i Polaków aparatowi państwa narodowego. Podstawowym elementem tej polityki jest redukcja kulturowa. Pod hasłami przywracania tradycyjnych wartości, umacniania narodowej tożsamości i dumy, kształtowania patriotyzmu trwa proces przejmowania instytucji kultury, podporządkowywania ich programów ideologii ugrupowania rządzącego, wyjaławiania kultury niezależnej i cenzurowania pracy artystów. Jednocześnie władza rozwija system propagandy programowo posługujący się kłamstwem i dezinformacją na skalę przypominającą propagandę PRL. Kultura mylona jest z kultem, krytyka artystyczna dzieł z oceną religijną, a Ministerstwo Kultury zajmuje się jedynie dziedzictwem i historią. Nasila się mowa nienawiści i ksenofobia, coraz częściej znajdująca wyraz w przemocy fizycznej; zagrożone są wolności obywatelskie, panoszą się mizoginia i obskurantyzm.

To właśnie kultura jest istotą sporu i stawką przyszłości. Potrzebujemy całościowej, otwartej i społecznie podzielanej wizji obejmującej wielość i różnorodność doświadczeń, praktyk, gustów; opartej na humanistycznych wartościach, ufundowanych na poszanowaniu godności osoby, praw człowieka i szacunku dla środowiska; czerpiącej z zasobów dziedzictwa lokalnego, narodowego, europejskiego i ogólnoludzkiego.

Świadomi tego wyzwania, nawiązując do dorobku Kongresu Kultury 2016 i jego przesłania, wzywamy: zbierzmy się ponownie!

Spotkajmy się jesienią 2017 roku, by dyskutować o kulturze w Polsce i jej przyszłości.

Spotkajmy się, by podjąć pracę nad wizją kultury i społeczeństwa Rzeczypospolitej XXI wieku, państwa członkowskiego Unii Europejskiej i odpowiedzialnego członka wspólnoty międzynarodowej.

Spotkajmy się, by podjąć zadanie wymyślenia projektu na przyszłość – stworzenia wizji kultury, o jakiej marzymy, której chcielibyśmy dla nas dziś i dla przyszłych pokoleń. Potrzebujemy nowych opowieści, które przywrócą nam nadzieję oraz sens zaangażowania i działania na rzecz tego, co wspólne. To praca Bildung, o której pisała Maria Janion w liście do Kongresu – praca rozumienia prowadząca do empatii, mądry wysiłek przekształcania siebie i świata wokół. Nie dajmy odebrać sobie wizji przyszłości!

Spotkajmy się nie ma alternatywy dla wolnej kultury.

Organizatorzy Forum Przyszłości Kultury

Forum for the Future of Culture

Let Us Get Together! In the autumn of 2016, this slogan brought together nearly three thousand participants of the Congress of Culture. We met up in Warsaw and talked about culture in Poland during three days. We finished the meeting with the conviction that a new heated debate had begun, the Congress being an important, but not the only, place of it. We have no doubt that culture is one of the fields and, at the same time, the subject of a political dispute growing ever more intense. Its stake is similar as when Poland's independence was being shaped one hundred years ago and when, two centuries ago, efforts to save independence had failed.

After another hundred years, we need to answer again who we are and who we want to be. The political camp which has been in power since 2015 clearly defines its purpose: it is a top-down abolition of social pluralism and the subordination of Polish people's life to the apparatus of the national state. Cultural reduction is the main element of this policy. Under the slogan of restoring traditional values, strengthening national identity and pride or shaping patriotism, culture institutions are being taken over and subjugated to the ideological programs of the group in power; independent culture is being impoverished and the artists' work – censored. At the same time, the authorities are developing a propaganda system programmatically using falsehood and disinformation on a scale reminiscent of the propaganda of the People's Republic of Poland. Culture is being confused with worship, artistic criticism of works with religious judgment, and the Ministry of Culture is dealing only with heritage and history. Hate speech and xenophobia are escalating to find their expression, more and more frequently, in physical violence; citizens' freedoms are at risk, misogyny and obscurantism are running rampant.

It is precisely culture that is the essence of the dispute and the stake for the future. We need an all-encompassing, open and socially shared vision which will embrace the multitude and variety of experiences, practices, tastes; a vision based on humanist values, founded on respect for human dignity and rights as well as for the environment; drawing on the resources of local, national, European and human heritage.

Recognising this challenge, referring to the achievements of the Congress of Culture in 2016 and its message, we call: let us get together again!

Let us meet up in the autumn of 2017, to discuss culture in Poland and its future.

Let us meet up to work on the vision of culture and society of the 21st-century Republic of Poland, a member state of the European Union and a responsible member of the international community.

Let us meet up to undertake the task of inventing a project for the future: creating a vision of the culture we dream of, one which we would desire for ourselves today, as well as for future generations. We need new stories which will return us hope and sense of commitment and action for shared values. It is the Bildung work, mentioned by Maria Janion in her letter written to the Congress – the work of understanding leading to empathy, the wise effort of transforming oneself and the world around. Let us not allow the vision of the future to be taken away from us!

Let us meet up, there is no alternative to free culture.

Organisers of the Forum for the Future of Culture