➤ Samoorganizacja w kulturze (prezentacja wyników badań)
18.11, 12:00 - 13:30

prowadzenie: dr Agata Adamiecka, dr Mikołaj Lewicki

Badanie zespołu pod kierunkiem dr Agaty Adamieckiej-Sitek i dr. Mikołaja Lewickiego dot. samoorganizacji w kulturze na podstawie analizy dwóch studiów przypadku: Kooperatywy „Ogniwo” z Krakowa i inicjatyw samoorganizacyjnych wokół Teatru Polskiego we Wrocławiu (Teatr Polski - w podziemiu, Publiczność Teatru Polskiego we Wrocławiu, działalność związków OZZ IP oraz proces współpracy z zarządem marszałkowstwa).

Podstawowym celem badania jest pytanie o możliwe strategie działania inicjatyw i środowisk szerokiego pola kultury, w oparciu o takie mechanizmy organizacji, które nie bazują ani na rozwiązaniach rynkowych, ani też na korzystaniu z zasobów oraz organizacji sektora publicznego. Zadajemy pytanie o procesy powstawania inicjatyw opartych na samoorganizacji, o skuteczność w osiąganiu przez nie celów, o rozwiązania, które umożliwiają ich rozwój. Z jednej strony, chodzi o identyfikację konkretnych mechanizmów oraz zasobów, które pozwalają na samoorganizację, z drugiej – zadajemy bardziej ogólne pytania o naturę samoorganizacji – w tym jej ograniczenia, czy też zagrożenia dla niej.

➤ Edukacja w kulturze: jak jest i jak być może (prezentacja wyników badań)
18.11, 12:30 - 13:45

prowadzenie: prof. Marek Krajewski

uczestnicy: Katarzyna Jankowska (Fabryka UTU), Szymon Mizera (Laboratorium Rejs), Józef Szkandera (Zachodniopomorskie Forum Kultury)

Od kilku lat przeżywamy w Polsce coś, co można nazwać zwrotem edukacyjnym w kulturze. Jego efektem jest dostrzeżenie podstawowej roli edukacji nie tylko dla poszerzania zakresu uczestnictwa jednostek w kulturze, czy przygotowania przyszłych odbiorców, ale także dla poszerzania zakresu partycypacji w życiu społecznym, kształtowania postaw obywatelskich, woli i umiejętności współdziałania z innymi, solidarności, empatii i otwartości. Za tym przebudzeniem edukacyjnym nie zawsze podążają rozwiązania instytucjonalne. I chociaż w ostatnich latach pojawiło się w naszym kraju sporo nowych inicjatyw wzmacniających edukację kulturową, to ich obecność jest wciąż rzadkością, raczej odstępstwem od normy niż normą.

W trakcie spotkania chcielibyśmy z jednej strony odpowiedzieć, jak jest z edukacją kulturową w Polsce, z drugiej zaś przedstawić trzy przedsięwzięcia będące przykładami nowych formuł organizacyjnych, wzmacniających obecność i dostępność edukacji kulturowej w naszym kraju. O toruńskiej Fabryce UTU opowie Katarzyna Jankowska, o lubuskim Laboratorium Rejs - Szymon Mizera, a o Zachodniopomorskim Forum Kultury - Józef Szkandera. 

➤ Estetyka protestów
- aktywistki i aktywiści społeczni oraz ludzie kultury rozmawiają o tym, jak wzajemnie wzmocnić swój głos i jak działać wspólnie

Zapraszamy przedstawicieli różnych organizacji z Polski oraz przedstawicieli ruchów twórców kultury, by porozmawiać o kulturowym wymiarze działalności społecznej dziś; o tym, jak zmienia się mapa kultury i tożsamości w Polsce, ale też o tym, na ile praktyki kulturalne – twórcze, animacyjne i artystyczne – mogą być istotne w przedsięwzięciach społecznych i obywatelskich, na ile potrzebny nam jest sojusz oparty na łączeniu praktyk kulturalnych z aktywnością społeczną.

- 18.11, 14:30 – 16:00, Scena Duża
„Symbole na barykadach. Sztuka protestu”
moderatorka: Agata Szczęśniak
uczestnicy: Adelina Cimochowicz (Komitet Obrony Praw Lokatorów), Weronika Paszewska (Akcja Demokracja), Maja Staśko (periodyk „Wakat”), Paweł Kasprzak (Obywatele RP), Franciszek Sterczewski (Łańcuch Światła w Poznaniu)

W ostatnich latach przestrzeń publiczną w Polsce zapełniły zupełnie nowe symbole - nie pomniki, nie dzieła sztuki, ale znaki, pod którymi gromadziły się różne grupy protestu. Wieszaki, macice, parasolki, portret Joli Brzeskiej, białe róże, świece, plakat z napisem „KonsTYtucJA” i wiele innych. Dlaczego były skuteczne i czy na pewno były? Kto ma je czytać: ludzie czy władza? Mają łączyć czy dzielić? Mają trwać czy wciąż trzeba wymyślać nowe? A może wielość tych symboli przeszkadza w zjednoczeniu różnych grup protestu? Jak radzić sobie z niebezpieczeństwem przejęcia politycznych symboli przez popkulturę, z niebezpieczeństwem odarcia ich z wartości? Co poza widocznymi symbolami należy do scenografii protestu?

- 18.11, 14:30 – 16:00, Scena Mała
„Pracownicy kultury – kultura pracy. Społeczna odpowiedzialność instytucji i organizatorów”
moderator: Jakub Dymek
uczestnicy: Dorota Grobelna (OZZ Inicjatywa Pracownicza), Zuzanna Janin (Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej), Agnieszka Jakimiak (dramaturżka, reżyserka), Piotr Szumlewicz (OPZZ)

Czy o współczesnych placówkach kultury należy myśleć wyłącznie jako o „świątyniach sztuki”, czy raczej jako o „miejscach użyteczności społecznej”, które w równym stopniu przynoszą artystyczne uniesienia i nowe idee, jak i świadczą usługi publiczne? Za każdym spektaklem, wystawą, filmem i festiwalem stoją setki godzin pracy, często niewidocznej, która jest częścią szerszych relacji, wychodzących daleko poza dzieło sztuki i jego odbiór: prawa pracy, stosunków władzy w zespole, wytwarzania wartości i zysku, systemu grantowego i finansów publicznych. Podczas debaty z udziałem przedstawicielek i przedstawicieli organizacji pracowniczych chcemy zapytać o to, jak tę pracę sprawiedliwie dzielić i wynagradzać, jak wygląda walka o prawa pracownicze w kulturze i czym jest społeczna odpowiedzialność instytucji - teatrów, galerii, muzeów.

- 18.11, 16:15 – 17:45, Scena Duża
„Tęcza w ciemności. Po co ruchom LGBT ludzie kultury?”
moderator: Krzysztof Tomasik
uczestnicy: Julia Maciocha (Fundacja Wolontariat Równości), Mirosława Makuchowska (Kampania Przeciw Homofobii), Daniel Rycharski (artysta wizualny), Paweł Skrodzki (Grupa Stonewall), Hubert Sobecki (Stowarzyszenie Miłość Nie Wyklucza)

Jeśli za „ciemność” uznać obecną sytuację społeczności LGBT w Polsce, rolę tytułowej „tęczy” spełniać będzie kultura. Dzięki niej przez ostatnie kilkanaście lat mniejszości seksualne zyskały widzialność, mogły odnaleźć własne dylematy i odnajdywać swoją historię, zarówno w wymiarze masowym, jak i niszowym, skierowanym do wąskiej grupy.
Choć to właśnie kultura okazała się największym sojusznikiem w postępującej emancypacji osób LGBT, wiedza o tym wciąż z trudem przebija się do świadomości społecznej. Skupieni na prawie i polityce, wciąż nie doceniamy siły i skuteczności działań kulturalnych. Nadszedł czas, aby ruchy społeczne, w tym organizacje LGBT, wypracowały skuteczną strategię współpracy z ludźmi kultury, temu ma służyć panel „Tęcza w ciemności” w ramach Forum Przyszłości Kultury.
Wspólnie z organizacjami LGBT i artystami będziemy szukać odpowiedzi na pytania: w jaki sposób kultura może skuteczniej wspierać emancypację mniejszości seksualnych? czy takie działania można inicjować? jakie niebezpieczeństwa mogą się z tym wiązać?

- 18.11, 16:15 – 17:45, Scena Mała
„Na pograniczach: ludzie kultury i uchodźcy”
moderatorka: Agnieszka Kosowicz
uczestnicy: Anna Alboth (Marsz dla Aleppo), Alicja Borkowska (Strefa WolnoSłowa), Agnieszka Kunicka (Refugee.pl), Elsi Adajew (Fundacja Sintar im. Issy Adajewa), Max Cegielski (Kultura Niepodległa), Filip Katner (Chlebem i Solą)

Uchodźcy przybywają do Polski od zarania dziejów, jednak dopiero ostatnio stali się przedmiotem zainteresowania szerszej grupy ludzi – wprowadzając animozje i podziały i budząc często skrajne emocje. Podczas panelu dyskusyjnego przyjrzymy się, jak dialog o uchodźcach kształtuje nasze postawy wobec samych siebie, własnej tożsamości, przybyszów i różnorodności, a także - jaka jest rola kultury w budowaniu tego dialogu.
Panel będzie okazją do prezentacji różnych inicjatyw łączących sztukę i pracę na rzecz uchodźców lub z uchodźcami. Autorzy tych inicjatyw opowiedzą o swoich dokonaniach, motywacjach i potrzebach. Uczestnicy panelu, z których niektórzy mają osobiste doświadczenie uchodźcze i migracyjne, opowiedzą o pracy twórczej angażującej uchodźców w Polsce i budowaniu otwartości na innych przez performans.
Będziemy rozmawiać o roli kultury i sztuki w integracji przybyszów i tworzeniu przestrzeni budowania wzajemnego zrozumienia. O tym, że sztuka bywa jedynym polem, na którym uchodźca czy migrant ma szansę na wyrażenie własnych uczuć, emocji i potrzeb.

- 19.11, 10:00 – 11:15, Scena Duża
„Czy las może należeć do człowieka?”
moderator: Marcin Gerwin
uczestnicy: Katarzyna Jagiełło (Greenpeace), Joanna Rajkowska (artystka wizualna), Marta Tarnowska (Obóz dla Puszczy), Przemysław Chylarecki (Fundacja Greenmind), Augustyn Mikos (Obóz dla Puszczy)

Pytanie o to, czy las może należeć do człowieka, jest na dobrą sprawę pytaniem o naszą relację z przyrodą. Czy człowiek jest jej częścią i powinien się o nią troszczyć, czy raczej może korzystać z niej do woli? Jakie wyzwania stoją dziś przed ochroną przyrody w Polsce? Jakie jest w niej miejsce dla lasów, mokradeł, dzikich łąk, ptaków i ssaków? O jakiej relacji z przyrodą marzymy i jak chcielibyśmy o tym opowiadać obywatelom i obywatelkom?

- 19.11, 11:30 – 13:00, Scena Duża
„Rewolucja kobiet. Sztuka protestu”
moderatorka: Elżbieta Korolczuk
uczestnicy: Dorota Glac, Marta Jalowska (Teraz Poliż), Marta Lempart (Ogólnopolski Strajk Kobiet), Joanna Piotrowska (Feminoteka), Magdalena Staroszczyk (Warszawskie Dziewuchy Dziewuchom), Sebastian Cichocki (Muzeum Sztuki Nowoczesnej)

Ruchy społeczne potrzebują sztuki, a sztuka potrzebuje energii ruchów społecznych. Te dwie sfery często też przenikają się w praktyce – artystki i artyści angażują się w działalność społeczną, a aktywistki i aktywiści sięgają po symbole i język wypracowane w obszarze sztuki. W trakcie debaty zastanowimy się nad tym, jak można wzmocnić tę współpracę w polskim kontekście, gdzie w ciągu ostatnich dwóch lat mamy do czynienia z masową mobilizacją w obszarze praw kobiet (Strajk Kobiet, Czarne Protesty, #metoo) oraz mobilizacją środowisk twórczych (Kongresy Kultury, Kultura Niepodległa, Forum Przyszłości Kultury). Będziemy rozmawiać o tym, jakie są potrzeby i możliwości środowisk kobiecych i ludzi kultury, jak działać wspólnie i wzajemnie wzmocnić swój głos.

➤ Siła kultury przeciw kulturze władzy. Co zrobić, by populistyczne państwo przegrało wojnę z kulturą? (debata)
18.11, 18:00 - 19:30

goście: dr Ewa Majewska (filozofka, feministka), Boris Buden (pisarz, krytyk, tłumacz), Árpád Schilling (reżyser teatralny)

prowadzenie: Igor Stokfiszewski („Krytyka Polityczna”)

Podstawowa zależność pomiędzy państwem i kulturą dotyczy faktu, że państwo niezbędnie potrzebuje idei państwa wyłaniającej się z kultury i przez kulturę legitymizowanej – jaka kultura, takie państwo. Populiści u władzy zderzają się z kulturą, opierają się bowiem na idei państwa, będącego emanacją moralnie czystego i w pełni zjednoczonego narodu, którego mają być wyłącznymi reprezentantami, kultura zaś uparcie dostarcza im ideę państwa, będącego emanacją niejednakiego pod względem wartości, heterogenicznego społeczeństwa, wymykającego się reprezentacji – kultura nie legitymizuje idei państwa populistów. Uderzają więc w nią – jakie państwo, taka ma być kultura! Zwarcie trwa, zwycięsko wyjdzie zeń albo państwo albo kultura. Co zrobić, by walkę tę przegrało państwo? Jak sprawić, by siła kultury skutecznie przeciwstawiła się kulturze populistycznej władzy?

➤ Sztuka, religia, polityka – pole bitwy (debata)
19.11, 13:15 - 14:45

goście: Monika Bobako (adiunktka w Międzywydziałowej Pracowni Pytań Granicznych UAM), Inna Shevchenko (liderka FEMEN-u), Krystian Lupa (reżyser teatralny)

prowadzenie: Agata Diduszko-Zyglewska („Krytyka Polityczna”)

Wolność artystyczna i wolność sumienia to filary demokracji, bo zarówno twórczość, jak i religia realizują podstawowe potrzeby człowieka. Szczególna rola, którą w życiu obywateli pełnią sztuka i religia, ich wpływ na postawy i zachowania, sprawiają, że kolejni politycy ulegają pokusie podporządkowywania sobie obu tych dziedzin, redukując je do narzędzi służących doraźnym zamysłom politycznym – w efekcie upaństwowiona religia wspomaga zamykanie sztuki w klatce tzw. kultury narodowej. Pozycja religii pozostaje dwuznaczna: indywidualna wolność sumienia nie jest tożsama z powoływaniem się na religię jako narzędzie cenzury, które wzmacnia jeszcze przepis kodeksu karnego dotyczący ścigania za  „obrazę uczuć religijnych”. Mechanizmy te niszczą instytucjonalny ład państwa. Czy możliwy jest powrót do takiego rozumienia wspólnej przestrzeni publicznej, w której porządki sztuki i religii byłyby równoprawne a polityka nie służyłaby ich instrumentalizacji? Na jakich warunkach? A może – jak w rzeczywistości sieciowej – żyjemy już w nieprzystających do siebie osobnych bańkach, w których nawet najbardziej podstawowe pojęcia znaczą co innego? Co z tego wyniknie? Jak to można zmienić?

➤ Jakiego ustroju potrzebuje kultura? (debata)
19.11, 16:00 - 19:00, Scena Duża

politycy: Barbara Nowacka (Inicjatywa Polska), Robert Biedroń (Prezydent Miasta Słupsk), Rafał Grupiński (Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Gabinecie Cieni Platformy Obywatelskiej), Krzysztof Mieszkowski (wiceprzewodniczący sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu, Nowoczesna), Mateusz Mirys (RAZEM), Jakub Stefaniak (rzecznik prasowy PSL)

eksperci: dr Agata Adamiecka-Sitek, dr hab. Iwona Kurz (IKP UW), dr hab. Mirosław Filiciak (SWPS), dr Mikołaj Lewicki (UW)

przedstawiciele ruchów kultury: Alina Gałązka (Komuna//Warszawa), Joanna Kos-Krauze (Gilida Reżyserów Filmowych), Aldona Machnowska-Góra (Kultura Niepodległa), Piotr Michałowski (Wędrujące Forum Kultury Dolnego Śląska)

prowadzenie: Agata Diduszko-Zyglewska („Krytyka Polityczna”), Edwin Bendyk („POLITYKA”)

Formuła debaty przewiduje rozmowę polityków, przedstawicieli ruchów obywatelskich i ekspertów. Podczas spotkania podjęte zostaną palące kwestie dotyczące m.in. konstytucyjnych wolności słowa i prawa uczestnictwa w kulturze, zadań ministerstwa kultury, polityki kulturalnej, roli instytucji publicznych w demokracji, dostępności kultury dla obywateli, edukacji kulturalnej i zabezpieczenia socjalnego twórców. Debata będzie podsumowaniem Forum Przyszłości Kultury.

➤ Podsumowanie Forum Przyszłości Kultury 2017 (spotkanie otwarte)
24.02.2018, 17.00, Scena Mała

Forum Przyszłości Kultury odbyło się w dniach 18 i 19 listopada 2017 r. w Teatrze Powszechnym w Warszawie. Obok spotkań z udziałem ruchów obywatelskich (walczących o demokrację, ekologicznych, feministycznych, LGBT, uchodźczych i pracowniczych), odbyły się także debaty plenarne z udziałem wybitnych osobowości (m.in. Inny Shevchenko, Ewy Majewskiej, Borisa Budena, Krystiana Lupy, Árpáda Schillinga), debata z politykami i ekspertami na temat polityki kulturalnej, prezentacje badań naukowych dotyczących samoorganizacji i edukacji oraz wiele wydarzeń artystycznych.

Po kilku miesiącach warto spojrzeć na to ważne wydarzenie z dystansu, zebrać refleksje, zwrócić uwagę na wszystkie aspekty – merytoryczne i organizacyjne. Jakie wyzwania stoją przed aktywistami, odbiorcami kultury i jej twórcami wobec zmieniającej się sytuacji społeczno-politycznej? Jakie formy oporu może przyjmować społeczeństwo obywatelskie, a z jakim oporem formy będą musieli mierzyć się artyści? Zapytamy o to już 24 lutego i z dwudniowych obrad Forum postaramy się wyciągnąć konstruktywne wnioski na przyszłość. Do udziału zaproszeni zostali wszyscy uczestnicy Forum.

➤  Przyszłość kultury. Debaty z kandydatami na prezydenta Warszawy

➤➤➤ kiedy:
– 12 września, godz. 18.00 – spotkanie z Janem Śpiewakiem (KWW Jana Śpiewaka Wygra Warszawa)
– 19 września, godz. 18.00 – spotkanie z Patrykiem Jakim (KW Prawo i Sprawiedliwość)
– 24 września, godz. 18.00 – spotkanie z Rafałem Trzaskowskim (KKW Platforma Obywatelska Nowoczesna Koalicja Obywatelska)

➤➤➤ gdzie: Teatr Powszechny w Warszawie, ul. Zamoyskiego 20

➤➤➤ prowadzenie: Max Cegielski (Kultura Niepodległa) oraz Agata Diduszko-Zyglewska (Forum Przyszłości Kultury).

Wybierając prezydenta Warszawy, wybierzemy jednocześnie wizję rozwoju miasta – także wizję rozwoju kultury. Tymczasem w przedwyborczej kampanii kultura wyraźnie przegrywa z drogami, mostami i parkingami... Kandydaci na prezydenta snują plany urbanistyczne, architektoniczne i gospodarcze – o planach kulturalnych ani słowa. A to kultura jest istotą sporu i stawką przyszłości. Dlatego Kultura Niepodległa i Forum Przyszłości Kultury mówią: „Sprawdzam!”. 

Chcemy wiedzieć, jaką wizję rozwoju kultury mają kandydaci na stanowisko prezydenta Warszawy. 

Chcemy poznać ich pomysły na zarządzanie kulturą w mieście.

Chcemy wreszcie upewnić się, że rozumieją, czym jest Warszawa dla polskiej kultury.

Spotkania będą miały charakter otwarty (z możliwością zadawania pytań przez publiczność).