Słowo wstępne kuratorek Forum Przyszłości Kultury 2021 (Amel Many, Julii Strzemińskiej, Justyny Samolińskiej, Zuzanny Karcz i Janki Świerżewskiej) oraz wystąpienie Edwina Bendyka pt.: „Solidarność lub barbarzyństwo”
➤ piątek, 26 marca, godz. 18.00
***
„Gdzie rodzi się solidarność 2.0? Nowa szkoła, nowe zasady partycypacji, nowe pokolenie”
➤ piątek, 26 marca, godz. 18.30
➤ prowadzenie: Zuzanna Karcz
➤ uczestniczki i uczestnicy:
Maja Urbanek – aktywistka związana z Nową Falą Aktywizmu, uczennica krakowskiego liceum, członkini zespołu ds. edukacji w Radzie Konsultacyjnej Ogólnopolskiego Strajku Kobiet, związana z projektami YRSLF Magazine i Green REV Institute.
Marta Zagożdżon – kieruje agencją ConTrust Communication, związana ze Stowarzyszeniem Women in Technology Poland, współtwórczyni pierwszego w Polsce badania dotyczącego Gender Gap, ekspertka programu Let’s Solve IT.
Paweł Lęcki – polonista, pedagog, pisze o absurdach polskiej szkoły.
Karolina Słowik – dziennikarka „Gazety Wyborczej” pisząca o edukacji.
Kiedy zapada wyrok Trybunału Konstytucyjnego, trwają zajęcia zdalne w szkołach i na uczelniach. Wielu komentatorów wskazywało, że protest w dobie pandemii jest niemożliwy. Nic bardziej mylnego. Nie minęło kilka dni protestów, kiedy programy publicystyczne zaczęły mówić o „przebudzeniu młodych”.
Porozmawiajmy o tym, co się zmieniło. Czy zaangażowanie młodych osób przychodzi sztormem czy teraz będzie tylko rosło? Czy w szkole jest miejsce na kształtowanie postaw solidarnościowych? Jaki wpływ na kształtowanie nowych ruchów społecznych mają osoby w czasie nauki? Czy Polska jest gotowa na solidarność 2.0?
***
„Ratuj planetę, nie pracuj tyle!
Ideologia nieustannego wzrostu wydajności pracy jako przyczyna katastrofy klimatycznej”.
➤ sobota, 27 marca, godz. 15.00
➤ prowadzenie: Justyna Samolińska i Janka Świerżewska
➤ uczestniczki i uczestnicy:
Hubert Walczyński – absolwent ekonomii w Szkole Głównej Handlowej oraz filozofii nauk społecznych w London School of Economics. Interesuje się socjologią wiedzy ekonomicznej. Redaktor działu „Obywatel” w „Magazynie Kontakt”.
Maciej Szlinder – filozof, ekonomista, doktor nauk humanistycznych, polityk, prezes Polskiej Sieci Dochodu Podstawowego.
Weronika Parafianowicz – kulturoznawczyni związana z Instytutem Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, działaczka OZZ Inicjatywa Pracownicza.
Jadwiga Klata – aktywistka klimatyczna związana z Extinction Rebellion.
Ziemia jest planetą skończonych zasobów. Kapitalizm tego nie przewiduje – to system oparty na nieustannym wzroście produkcji i konsumpcji. Rośnie też stale wydajność pracy, co nie odbija się ani na płacach, ani na czasie pracy. Czy możliwe jest zatrzymanie tego wzrostu, a nawet krok wstecz? Czy skracanie tygodnia pracy jest odpowiedzią? A może bezwarunkowy dochód podstawowy? Może po dyskredytacji neoliberalnych teorii wiodących nas od kryzysu do kryzysu przyszedł czas na ekonomię troski?
***
„Gdzie nie ma prawa, tam nie ma i przestępstwa.
Od autonomii seksualnej do świata bez represji”.
➤ sobota, 27 marca, godz. 17.30
➤ prowadzenie: Amel Mana i Julia Strzemińska
➤ uczestniczki:
Karolina Więckiewicz – aktywistka, Aborcyjny Dream Team.
Ola Ziemiańska – aktywistka związana z kolektywem antyrepresyjnym Szpila i Anarchistycznym Czarnym Krzyżem Warszawa.
Helena de Cleyre – aktywistka związana z Warszawską Federacją Anarchistyczną i Funduszem solidarnościowym im. Milo Mazurkiewicz.
Magdalena Bartnik – psychoterapeutka uzależnień, działa w Fundacji Polityki Społecznej PREKURSOR. Specjalistka z obszaru redukcji i profilaktyki szkód, współautorka badań naukowych, praktyczka.
Agata Dziuban – socjolożka, związana z Instytutem Socjologii UJ. Outreach workerka i tłumaczka. Zaangażowana w realizację projektów badawczych poświęconych sytuacji osób pracujących seksualnie w Polsce i w Europie.
Powtarzając gest Lucindy Cisler z 1969 roku, działaczki Aborcyjnego Dream Teamu i Rady Konsultacyjnej przy Ogólnopolskim Strajku Kobiet wyciągnęły białe kartki bez jednego znaku, mówiąc, że to „jedyne prawo aborcyjne jakiego potrzebujemy”. W tym geście ujawnia się nowa stawka, która dotyczy nie tylko aborcji, ale także różnych innych sfer naszego życia i doświadczeń – od pracy seksualnej po używanie narkotyków.
Coraz więcej ruchów szuka dróg exodusu poza prawo, zamiast się w nim urządzać. Zarazem, różnica pomiędzy legalizacją a dekryminalizacją nie dotyczy wyłącznie taktyki politycznej, ale całej wizji świata – tak jak go widzimy dzisiaj i tak jak chcemy go widzieć w przyszłości. Czy możemy szukać sprawiedliwości nie w lepszym, dokładniejszym, nowocześniejszym prawie, ale właśnie poza nim lub wbrew niemu? Czy tradycyjny model rozpięty między kryminalizacją a legalizacją społecznych zjawisk nie stanowi aby groźnego przeżytku, w którym nie sposób realizować społecznych wolności?
***
„Przed katastrofą klimatyczną – opowieść nowego świata”
➤ niedziela, 28 marca, godz. 15.00
➤ prowadzenie: Janka Świerżewska
➤ uczestniczki i uczestnicy:
Marek Beylin – z wykształcenia historyk sztuki, pisarz, dziennikarz i publicysta związany z „Gazetą Wyborczą” i „Krytyką Polityczną”. Pisze o polityce, problemach społecznych, demokracji i kulturze.
Aleksandra Jach – kuratorka, edukatorka, historyczka sztuki. Autorka wystaw, publikacji, konferencji, projektów badawczych oraz festiwali. Przez wiele lat związana z Muzeum Sztuki w Łodzi. Członkini kolektywu Kultura dla Klimatu.
Filip Springer – reporter i fotograf. Autor książek poświęconych przestrzeni i architekturze. Współpracuje z Instytutem Reportażu, przy którym założył wraz z Julią Fiedorczuk pierwszą w Polsce Szkołę Ekopoetyki.
Anna Zachorowska-Mazurkiewicz – ekonomistka, doktor habilitowana nauk społecznych w dziedzinie nauk ekonomicznych, profesor Instytutu Ekonomii i Zarządzania Uniwersytetu Jagiellońskiego. Członkini Think Tanku Feministycznego, zajmuje się ekonomią instytucjonalną i feministyczną.
Największe wyzwanie, przed którym stoimy to zmiana świadomości ludzi, a nie ratowanie planety. Planeta nie potrzebuje ratunku. My – tak.
(Xiuhtezcatl Martinez)
Przyszedł czas na nową narrację, na naszą opowieść o świecie.
Obecne myślenie o katastrofie klimatycznej skupia się na roku 2030 i 2050, jako punktach granicznych, mówimy o tym jak zapobiec katastrofie, ale nie o tym jak zbudować na nowo świat.
Potrzebujemy, aby ta historia była intersekcjonalna. Ukuty przez Kimberle Crenshaw termin „intersekcjonalność” uznaje doświadczenia tych, którzy są marginalizowani w różnych częściach swojej tożsamości.
Przed nami więc konieczność odpowiedzi na pytania: jak za pomocą teorii i storytellingu tworzyć narracje o utopijnym świecie (intersekcjonalnym, postwrostowym, anarchistyczno-klimatycznym)? co wydarzy się po 2050 roku? Czy jest nadzieja na wybranie innej drogi? Jakie możliwości mamy do dyspozycji? I w końcu – a może przede wszystkim – jak za pomocą utopijnego myślenia tworzyć realne wizje działań?
***
„Dlaczego policjant zarabia więcej niż nauczycielka?
Aparat represji zamiast ekonomii troski”.
➤ niedziela, 28 marca, godz. 17.30
➤ prowadzenie: Amel Mana i Justyna Samolińska
➤ uczestniczki i uczestnicy:
Katarzyna Rakowska – aktywistka, doktorantka w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, działaczka OZZ Inicjatywa Pracownicza. Prowadzi badania na temat ograniczenia prawa do strajku oraz protestów i strajków w sektorze opieki.
Tomasz Szczepański – działacz społeczny, streetworker, pedagog ulicy związany z Grupą Pedagogiki i Animacji Społecznej Praga-Północ (GPAS Praga).
Przemysław Wielgosz – dziennikarz i publicysta, redaktor naczelny polskiego wydania miesięcznika „Le Monde Diplomatique”. Publikował m.in. w: „Wiadomościach Kulturalnych”, „Trybunie”, „Przekroju”, „Przeglądzie”, „Krytyce Politycznej”, „Rzeczpospolitej”, „Freitagu” i „Guardianie”. Jest autorem kilku książek.
Joanna Wowrzeczka – malarka i socjolożka sztuki, wykładowczyni w Instytucie Sztuki Uniwersytetu Śląskiego, działaczka społeczna, koordynatorka świetlicy „Krytyki Politycznej” w Cieszynie. Radna miasta Cieszyna.
Latem tego roku jednym z głównych haseł potężnej fali protestów antyrasistowskich w USA było „defund the police” – wezwanie do obcięcia policyjnego budżetu. Podobne postulaty zaczęły wybrzmiewać w Polsce, po tym jak eskalowała przemoc policyjna wobec protestujących przeciwko zaostrzeniu prawa antyaborcyjnego przez TK.
Tymczasem nowelizacja budżetu w związku z pandemią koronawirusa zakłada duży wzrost środków na policję – niestety nie na edukację, pomoc socjalną czy opiekę. Czy postulaty ruchu Black Lives Matter można odnieść do sytuacji w Polsce? Czy polska policja faktycznie „pomaga i chroni”, a jeśli tak – komu pomaga, kogo chroni, a kto się jej boi? Jakie są realne skutki polityk, które zamiast na troskę i opiekę stawiają na nadzór i represje? Jak oddziałują one na różne grupy społeczne?
***
Wystąpienie przedstawicielek Zespołu ds. Kultury Rady Konsultacyjnej przy Ogólnopolskim Strajku Kobiet.
➤ niedziela, 28 marca, godz. 19.15.
Rada Konsultacyjna przy Ogólnopolskim Strajku Kobiet jest przestrzenią szukania rozwiązań do zgłaszanych na protestach postulatów i żądań. Ma charakter ekspercko-aktywistyczny. To zespół złożony z osób, które mają wiedzę, doświadczenie i energię.
W skład Rady wchodzi ponad 500 osób. Rolą Rady jest zbieranie głosów protestu, ich analiza i definicja stojących za nimi problemów, a następnie wypracowanie rozwiązań. Propozycje Rady odpowiadają na hasła z transparentów, propozycje przesyłane mailowo i komentarze w mediach społecznościowych oraz uwzględniają rozwiązania wypracowane przez organizacje pozarządowe.
Rada Konsultacyjna działa w 14 obszarach: Prawa kobiet, Prawa LGBT+, Prawa osób z Niepełnosprawnościami, Praworządność, Zdrowie, Ochrona zdrowia psychicznego, Świeckie państwo, No pasarán (walka z faszyzacją), Edukacja, Praca, Kultura, Media, Klimat i Prawa zwierząt.
Celem prac Rady jest odpowiedź na pytanie, po co ludzie protestują, co można zrobić i jak to zrobić. Celem długofalowym jest zmiana systemu w kierunku oddolnego tworzenia polityki, gdzie społeczeństwo współrządzi państwem. Produktem prac Rady będzie spis rzeczy do zrobienia, których protestujący domagają się od rządzących i opozycji, i z których będą ich rozliczać. Bo rządy mają działać w służbie ludziom.
Rada jest apartyjna. Rada jest obywatelska.
Zespół ds. Kultury działa od początku 2021 roku. Tworzą go osoby, które w otwartym naborze wyraziły chęć współpracy i możliwość zaangażowania swojego czasu na rzecz opracowania postulatów zgłoszonych do OSK.
Obecnie Zespół ds. Kultury tworzą:
– Michał Borowik
– Izabela Duchnowska
– Katarzyna Górna
– Katarzyna Hołda
– Monika Kamieńska
– Karolina Kapralska
– Urszula Kijak
– Lucyna Kowalska
– Nel Lato
– Justyna Łagowska
– Ewa Majewska
– Agnieszka Małgowska
– Karolina Micuła
– Małgorzata Mostek
– Klaudia Pasternak
– Julia Claver Pater
– Monika Rak
– Grażyna Szczepanek
– Magdalena Schejbal
– Dominik Strycharski
***
„Tak było zawsze. Polski teatr wobec przemocy” – dyskusja online
➤ piątek, 16 kwietnia, godz. 18.30
➤ prowadzenie: Iga Dzieciuchowicz – teatrolożka, pisarka, reportażystka i feministka. Publikuje m.in. w „Dużym Formacie”, „Tygodniku Powszechnym”, portalu Onet.pl. i „Codzienniku Feministycznym”. Niedługo ukaże się jej książka „Teatr. Rodzina patologiczna”.
➤ uczestniczki i uczestnicy:
Ula Kijak – reżyserka i aktywistka. Prowadzi działania społeczne, projekty edukacyjne i artystyczne projekty partycypacyjne. W 2016 roku obroniła doktorat dotyczący niehierarchicznych metod reżyserowania. Wykłada w Studiu Aktorskim STA w Poznaniu, działa w Strajku Kobiet Poznań i Objazdowym Uniwersytecie Powszechnym im. Ireny Krzywickiej.
Monika Jarosińska – absolwentka Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie, filii w Bytomiu. Bohaterka reportażu Igi Dzieciuchowicz ujawniającego nadużycia reżysera Pawła Passiniego w czasie prób do spektaklu dyplomowego.
Patrycja Babicka – autorka sztuk teatralnych, specjalistka ds. promocji. Jedna z pracownic, które zainicjowały oskarżenie dyrektora Teatru Bagatela Henryka Jacka Schoena o molestowanie i mobbing.
Bartosz Szydłowski – reżyser teatralny. Założyciel i dyrektor artystyczny krakowskiego Teatru Łaźnia Nowa, kurator artystyczny Teatru im. Słowackiego w Krakowie, dyrektor artystyczny Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Boska Komedia. Realizator wielu projektów artystycznych i kulturalnych.
Monika Klonowska – psycholożka, trenerka i konsultantka. Realizuje autorskie programy szkoleniowe dla kadry zarządzającej i pracowników oraz programy przeciwdziałania zjawiskom mobbingu i dyskryminacji. Jest współautorką projektu „Antymobbing i Antydyskryminacja”, poświęconego wdrażaniu etyki w biznesie i dobrych praktyk w zarządzaniu.
W październiku 2019 roku dziewięć pracownic krakowskiego Teatru Bagatela oskarżyło dyrektora Henryka Jacka Schoena o molestowanie i mobbing. Rok później światło dzienne ujrzały przemocowe praktyki, których miał dopuszczać się latami Włodzimierz Staniewski – dyrektor legendarnego Ośrodka Praktyk Teatralnych „Gardzienice”. Po kilku miesiącach głos zabrały studentki uczestniczące w próbach do spektaklu dyplomowego w reżyserii Pawła Passiniego, a w marcu 2021 r. bezkompromisowy wpis Anny Paligi ujawnił skalę nadużyć, jakich wobec studentek i studentów mieli dopuszczać się wykładowcy Szkoły Filmowej w Łodzi.
Od tego czasu niemal codziennie ukazują się kolejne wyznania osób, które w trakcie nauki w szkołach teatralnych lub w pracy w teatrze doświadczyły przemocy, mobbingu lub molestowania ze strony wykładowczyń i wykładowców oraz reżyserek i reżyserów. Te historie – opowiadane dotąd pokątnie – odsłaniają brudne kulisy polskiego teatru. Jako środowisko stoimy przed bezprecedensową zmianą systemową, a od tego jak ją przeprowadzimy zależeć będzie przyszłość instytucjonalnej kultury w Polsce. Nie można dłużej ukrywać systemowych i głęboko zakorzenionych w naszym środowisku problemów, dlatego zwieńczeniem tegorocznego Forum Przyszłości Kultury będzie spotkanie poświęcone przemocy w teatrze.
